ბეთქილი
ბეთქილი
მონადირე სვანურ მითოსში, დალის ციკლის თქმულებათა ცნობილი გმირი. ყველიერის აღების დროს მის სახელზე იმართება ფერხული სამთა ჭიხში - სამთა ფერხული. მღერიან მისი სახელობის - სიმღერას - ბეთქილს. ამ დღესასწაულს სვანეთში უწოდებენ აღბა-ლიღრალს - აღების სიმღერას.
სიმღერა ბეთქილზე
ბაილ, ბეთგილ საბრალ, ბეთგილ ლეჟრი! | ბაილ, ბეთქილ საბრალო, ბეთქილ საცოდავო! | |
ბაილ ილბა, ილბა ბაილ, | ბაილ ილბა, ილბა ბაილ, | |
ბაილ, მჷლახ-მჷჟალ ინზორალე, | ბაილ, მულახ-მუჟალი იკრიბება, | |
ბაილ ილბა, ილბა ბაილ, | ბაილ ილბა, ილბა ბაილ, | |
ბაილ, ჟავ ხაგენახ ლელტხაშ მურგვალს, | ბაილ, შესდგომიან ლენტეხის ფერხულს, | |
ბაილ ილბა, ილბა ბაილ, | ბაილ ილბა, ილბა ბაილ, | |
ბაილ, აშ ხოსკინა თვეთნამ კვიცრას, | ბაილ, გამომხტარა თეთრი შუნი, | |
ბაილ ილბა, ილბა ბაილ, | ბაილ ილბა, ილბა ბაილ, | |
ბაილ, აშ ხოსკინა ბეთგიშ ნაბრაჴს, | ბაილ, გაურბენია ბეთქის ლაჯებში, | |
ბაილ ილბა, ილბა ბაილ, | ბაილ ილბა, ილბა ბაილ, | |
ბაილ, ალი ბეთგიშ მისან ირი! | ბაილ, ეგ ბეთქის წერა იქნება! | |
ბაილ ილბა, ილბა ბაილ. | ბაილ ილბა ილბა ბაილ. | |
ამიშ მეჭემ ჲარ ღალ ირი? | ამის გამკიდე ვინ იქნება? | |
ამიშ მეჭემ ბეთგილ ირი. | ამის გამკიდე ბეთქი იქნება. | |
ბეთგილ ჯაბრარს იკარზალე, | ბეთქილი ბანდულებს იბანდავს, | |
ხეჭმინალე ნაზვარს მიჩა; | მისდევს მის ნაკვალევს; | |
სგვებინ ნაზვარ მჷჭაბ ხერა, | წინ ნავალი გაკვალული ექნება, | |
ღვეშგმავ ლახსგი ნაზვარს მიჩა, | უკან მოხედე მის ნავალს, | |
ნაზვარ მიჩა დემეგ თერახ. | მისი ნავალი აღარ ჩანს. | |
ალი ბეთგიშ მისან ირი. | ეგ ბეთქის წერა იქნება. | |
სგავ მეჩედლი მეშხამ კოჯთე, | შესულა შავს კლდეში, | |
დალი ფუსდაშ ლარდათესგა. | დიოფალ დალის სამყოფში. | |
ხოჩა ლადეღ დალი ფუსდას! | გამარჯობა (კაი დღე) დიოფალ დალს! | |
მაგვარ ხოჩა ლადეღ ჯერი, | როგორი კაი დღეც გექნება, | |
ეჯის მია სი ლაჯთონისგ! | იმას მე შენ გასწავლი! | |
იმღა ხოღლატ პირობს მიშგვა? | რად უღალატე ჩემს პირობას? | |
მიშგუ ნაჰოდ ჰოშმილდ მ' ადუ? | ჩემი მონაცემი მძივი რა უყავ? | |
ეჯი ლაყვრა თხურმაშ ამსად. | ის საწოლის სასთუმალში დამრჩა. | |
მაგვარ ლაყვრა თხურმაშ აჯსად, | როგორი საწოლის სასთუმალში(ც) დაგრჩა, | |
ეჯგვარ ლიტხალს მი სი ჯეჩო! | ისე (კარგად) მე შენ დაგაბრუნებ! | |
დალი ფუსდა სგა ლახთოფა, | დიოფალი დალი გამქრალა (დაჰკარგვია), | |
ბეთგილ კოჯას სგა ხასედა: | ბეთქილი კლდეს შერჩენია: | |
ლერსგვან შიმიშ ლაბჷრგ ლახსად, | მარჯვენა ხელის მოსაკიდი შერჩა, | |
ლერთან ჭიშხმიშ ლაგნა ლახსად. | მარცხენა ფეხის დასადგამი შერჩა. | |
ბეთგილ საბრა, ბეთგილ ლეჟრი! | ბეთქილ საბრალო, ბეთქილ საცოდავო! | |
მაი ლიტხალ მი მეროლე? | როგორი დაბრუნება მექნება მე? | |
ლაცლას მიშგვა ხონჷნბავედ: | ჩემს ტოლებს უამბეთ: | |
ბეთგილს ჩუ ნომა ხიშდჷნედ! | ბეთქილს ნუ დაივიწყებთ! | |
დედეს მიშგვა ხონჷნბავედ: | დედაჩემს უამბეთ: | |
მიჩა ნანაყ ქუთ ი ჭიშდვარს | თავის ნაცხობ ხაჭაპურსა და ჭიშდვარს | |
ლეთ ი ლადეღნ მიფანადეს; | დღე და ღამე მიდებდეს სულის მოსახსენებლად; | |
ხეხვის მიშგვა ხონჷმბავედ: | ჩემს ცოლს უამბეთ: | |
მერმე მიშგვან ნორ ანცხონას! | ჩემს თავს სხვა არავინ ირჩიოს! | |
ბეთგილ კოჯას ქავ შყედენი, | ბეთქილი კლდეზე გადმოვარდება, | |
ჩუქვან ლაცლა ჟივ იკჷდეხ. | ძირს ტოლები აიღებენ. |
წყარო