ორნამენტი
ორნამენტი
(ლათ. ornamentum - სამკაული) სხვადასხვა დანიშნულების საგანთა (ჭურჭელი, სასმისები, საბრძოლო და სას.-სამ. იარაღები, საფეიქრო ნაწარმი, ავეჯი, წიგნი და სხვ.) არქიტექტურულ ნაგებობათა (როგორც გარედან, ასევე ინტერიერის) პლასტიკური ხელოვნების ნიმუშების (უმთავრესად გამოყენებითი) და ა.შ. რიტმული ელემენტებისაგან შემდგარი მორთულობა. ორნამენტი ჩვეულებრივ ავლენს ან ხაზს უსვამს საგნის არქიტექტონიკას.
ორნამენტი ხელოვნების დამოუკიდებელი დარგი არ არის. მისი ხასიათი დამოკიდებულია იმ საგნის ფორმასა და მასალაზე, რომელზედაც ორნამენტი უნდა შესრულდეს. ორნამენტი შეიძლება იყოს გრაფიკული, ფერწერული, სკულპტურული; ფორმის მიხედვით - გეომეტრიული, ან მცენარული; ორნამენტი, ზოგჯერ, ფანტასტიურ ფორმებსაც იღებს. საგნების ორნამენტირებისას ერთ-ერთი წყარო, ტექნოლოგიური პროცესია. უძველეს ჭურჭელზე გამოსახული ბევრი გეომეტრიული მოტივი, შესაძლებელია, თიხაზე შესრულებული, წნული ანაბეჭდის მიბაძვით იყოს შექმნილი. იყენებენ, აგრეთვე, მაგიური და რელიგიური შინაარსის ნიშნებს, სიმბოლოებს, სტილიზებულ გამოსახულებებს. ხალხურ შემოქმედებაში ფართოდ აისახა სამყაროსადმი ფოლკლორულ-პოეტური დამოკიდებულება. დროთა განმავლობაში, ძველმა ორნამეტულმა მოტივებმა დაკარგეს თავდაპირველი მნიშვნელობა და შეინარჩუნეს მხოლოდ დეკორატიულობა და არქიტექტონიკული გამომსახველობა.
ორნამენტი, უძველეს ეპოქაში წარმოიშვა.
ლიტერატურა
- ქსე, ტ. 7, გვ. 582, თბ. 1984
- ვ. ბარდაველიძე და გ. ჩიტაია, ქართული ხალხური ორნამენტი (ხევსურული), სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის საქართველოს ფილიალის გამომცემლობა, თბ. 1939. -125.
- ი. სურგულაძე, ქართული ხალხური ორნამენტის სიმბოლიკა, გამ. ,,მეცნიერება", თბ. 1986, - 206.
