ზუმხა
ზუმხა
სინონიმები: ზომხა, ზაიმახე
ახალი წელი სვანეთში. ზუმხა დილით ძალიან ადრე წამოიშლებოდნენ ოჯახის უფროსი ქალი და კაცი, რომლებიც ახალი წლის შინაური მეკვლეები იყვნენ, უბრად ხელ-პირს დაიბანდნენ და ცეცხლს აანთებდნენ. ამ დღეს ცეცხლის შებერვით ანთება არ შეიძლებოდა. ამიტომ კერიაში ღმად შენახულ ნაკვერჩხალს გამოჩიჩქნიდნენ, ზემოდან ხმელ შეშას დააყრიდნენ და დააცლიდნენ სანამ თვითონ არ აინთებოდა. შემდეგ მეკვლე ქალი „ლალააშს“ ( თესლის ჩასადები ჭურჭელი) ზურგზე წამოიკიდებდა, კაცი მეკვლე ხარს წინ გაიგდებდა და კალოზე გავიდოდნენ. აქ ისინი ააგებდნენ თოვლის კოშკს, რომლის შუაგულში ნაძვის ტოტს დაამაგრებდნენ. რაც უფრო მაღალი იყო კოშკი მით უფრო კარგი მოსავალი იქნებაო ამ წელს. მეკვლეები თოვლის კოშკს სამჯერ გარს შემოუვლიდნენ და ლოცულობდნენ:
"ოო ზაჲა ყერი მ’ცაადი მალდიან, ხოჩაამ ზაჳ მახა ლანგენ; ლანო კუმში ნაფშირი ი მაარემი ნაშვდები. მ’ჴმარიდ მაარე ხარდვინ, ლეჴმარი კუმაშ ლანო ნიშგვეი ქჳინი ლაცვრად ი ღერთა ნამზურუდ". - ოო წლის ძალის შემცვლელო მადლიანო კარგ ახალ წელიწადს მიგვაყენე; მოგვეცი საქონლის სიმრავლე და ადამიანის მშვიდობა; მომხმარებლად ადამიანი ამყოფე და მოსახმარი საქონელი მოგვეცი ჩვენი სულის გადასარჩენად და ღმერთის შესაწირად.
ლოცვის შემდგომ სახლში დაბრუნდებოდა და დაიძახებდა:
ყოორ მ’კარ! - კარი გამიღეთ
-მაი აჯღვა სი ბედნიერ? - რა მოგაქვს ბედნიერო?
-ღერთა ჟ’რ - ღვთის წყალობა...
შევიდოდა სახლში, კერიას სამჯერ გარს შემოუვლიდნენ.
"ვოო , ზაჲა ყერი მეცაადი მალდიან, გირგოლ ბაცი (სავარაუდოდ უნდა იგულისხმებოდეს წმინდა ბასილი დიდი და წმინდა გრიგოლ ღვთისმეტყველი.) ძუღვა კალანდაშ, ხოჩა ამ ზავ მახა ლანგენ..." ვოო, წლის ძალის შემცვლელო, მადლიანო, გრიგოლ ბაცი ზღვის კალანდისაო , კარგ ახალ წელიწადს მიგვაყენე.
წყარო
- ჩაწერილია სოფ. ჭოლაშში 1936 წელს მთქმელი: ემზა გუჯეჯიანი
ლიტერატურა
- ვ. ბარდაველიძე, სვანურ დღეობათა კალენდარი, თბ., 1939, გვ. 148-149
