ფონეტიკის ერთ-ერთ მნიშვნელოვანი ნაწილია - ექსპერიმენტული ფონეტიკა, რომელიც ბგერების ბუნების კვლევისას ფართოდ იყენებს სპეციალურ ჩამწერ აპარატურას (პალატოგრამების მეთოდი, კიმოგრაფული, მაგნიტოფონური ჩანაწერი, რეტგენოსკოპია, სპექტროსკოპია, ოსცილოგრაფია და ა.შ.). ექსპერიმენტული ფონეტიკის მიერ გამოყენებული მეთოდების საშუალებით რეგისტრირდება მრუდთა სახით, საწარმოთქმო ორგანოებისა და ჰაერის ტალღის მოძრაობათა უმცირესი ელემენტებიც კი; ამ გზით შესაძლებელი შეიქმნა ბგერათწარმოქმნის გაზომვა და გამოანგარიშება.

კირილე ალექსანდრიელის (†444 წ.) კალამს არაერთი მნიშვნელოვანი ნაწარმოები ეკუთვნის, რომელთა შორის განსაკუთრებით აღსანიშნავია სქელტანიანი დოგმატიკურ-პოლემიკური თხზულება "საუნჯე". იგი არიოზის მოძღვრების, უფრო ზუსტად კი მისი მიმდევრების - ნეოარიანელების წინააღმდეგაა მიმართული.

ბიზანტიის იმპერიის ჩამოყალიბებას წინ უსწრებდა დიდი იდეოლოგიური გარდატეხა, რამაც განაპირობა ახლადშექმნილი ვრცელი, პოლიეთნიკური სახელმწიფოს კულტურული იდენტიფიკაციის აუცილებლობა, ანტიკური კულტურის კრიზისის დაძლევა - მასში ქრისტიანული ელემენტების ინტენსიური შეტანით. სწორედ ელინისტური კულტურის აღმოსავლურ ქრისტიანობასთან შერწყმით, იქმნება ბიზანტიური კულტურული ტრადიციები.

ქართულ ტრადიციულ ხუროთმოძღვრულ ხელოვნებას განვითარების დიდი ხნის ისტორია აქვს. საქართველოში მშენებელთა ხელობები დიფერენცირებული და სახელდებული ყოფილა ქრისტიანობის სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადების პერიოდისათვის, რასაც მოწმობს პირველ ქართულ ნათარგმნ ბიბლიაში დადასტურებული ტერმინები: ხურონი ხეთანი და ხურონი ქვათანი.